1. Đền Cờn Nghệ An ở đâu?

Đền Cờn (tên tiếng Anh là Temple Chin Child) còn có tên gọi khác là đền Mẫu Cờn Nghệ An nằm trên gò Diệc, gần với cửa biển Lạch Cờn của làng Phương Cần, phường Quỳnh Phương, thị xã Hoàng Mai, tỉnh Nghệ An. 

Được mệnh danh là ngôi đền linh thiêng bậc nhất trong các đền, đền Cờn năm 1993 được công nhận là Di tích lịch sử văn hóa cấp quốc gia.

Đền Cờn là điểm đến tâm linh của người dân địa phương và du khách thập phương (Ảnh: @hang19.11)

2. Đền Cờn Nghệ An thờ ai?

Đền Cờn được xây dựng từ thời nhà Trần, là nơi thờ tự Tứ vị Thánh Nương. Tứ vị Thánh Nương bao gồm: Thái hậu Dương Nguyệt Quả, bà nhũ mẫu và hai nàng công chúa. Hai vị công chúa có tên là Triệu Nguyệt Khiêu và Triệu Nguyệt Hương.

Tứ vị Thánh Nương được thờ ở đền Cờn (Ảnh: Sưu tầm)

3. Lịch sử đền Cờn Nghệ An

Lịch sử ra đời và sự tích đền Cờn Quỳnh Lưu gắn với truyền thuyết năm Thiệu Bảo thứ nhất 1279. Quân Tống thất bại ở trận chiến Tống - Nguyên, nhà vua Tống Đế Bính tự vẫn. Thái hậu Dương Nguyệt Quả cùng hai vị công chúa và bà nhũ mẫu cũng nhảy xuống biển tự vẫn. Thân xác 4 người trôi dạt về cửa Cờn, được người dân vớt lên, chôn cất và thờ tại đền.

Dấu tích thời gian có ở nhiều không gian của đền Cờn (Ảnh: Sưu tầm)

Bước sang năm Hưng Long thứ 19, vua Trần Anh Tông đi chiếm đóng Chiêm Thành, khi đến cửa Cờn (Nghệ An) thì dừng lại nghỉ chân. Nửa đêm, nhà vua nằm mơ thấy có một nữ thần muốn giúp mình đánh giặc. Sáng hôm sau, nhà vua mời các bô lão trong vùng đến và được kể về sự tích đền Cờn. Sau khi bàn tính mưu kế, nhà vua đã dẫn quân đánh thành Chà Bàn và giành được thắng lợi to lớn. Khi trở về, nhà vua đã làm lễ sắc phong Đại Càn quốc gia Nam Hải Tứ vị Thánh Nương và cho tu sửa và mở rộng đền.

Đến năm Hồng Đức thứ nhất 1470, vua Lê Thánh Tông đi dẹp loạn ở phương Nam cũng dừng chân tại cửa Cờn và vào đền làm lễ. Nhờ sự phù trợ của Tứ vị Thánh Nương mà nhà vua đã thắng giặc trở về. Sau đó, vua cho trùng tu đền như một sự báo đáp.

                                                       Đền Cờn là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa và lịch sử đặc sắc (Ảnh: Sưu tầm)

Sang thế kỷ thứ XVIII, vua Quang Trung sắc phong cho đền Cờn các mỹ từ: Hàm Hoằng Quang Đại (nghĩa là công lao to lớn, rộng khắp) và Hàm Chương Tiết Liệt (nghĩa là nêu gương tiết liệt cho muôn đời sau). 

Rất nhiều người còn thắc mắc đến đền Cờn Nghệ An cầu gì thì câu trả lời là cầu bình an, may mắn, sức khỏe và tài lộc. Từ khi đền được thành lập, ngư dân mỗi lần ra khơi đều đến đây cầu xin để mong sự bình an, may mắn trở về.

4. Khám phá kiến trúc đền Cờn Nghệ An

Đền Cờn nằm ở vị trí sơn thủy hữu tình với lưng tựa núi, mặt hướng biển, thế đứng giống chim phượng hoàng uy nghi lẫm liệt. Đền được phát triển quy mô từ thời Lê và trùng tu nhiều ở thời Nguyễn. Do đó, đền Cờn mang đậm phong cách kiến trúc cuối thời Lê - đầu thời Nguyễn. 

Đền Cờn có kiến trúc mang đậm phong cách cuối thời Lê - đầu thời Nguyễn (Ảnh: Sưu tầm)

Trải qua bao thăng trầm và biến cố, ngày nay đền Cờn còn lại Chính điện, Trung điện, Hạ điện, tòa Nghi môn và tòa Ca vũ. Mỗi không gian thờ tự đều hội tụ những nét đặc sắc trong nghệ thuật chạm khắc và tạo hình của người xưa.

Từ cổng đền, du khách bước qua 10 bậc đá sẽ đến tòa Nghi môn có hình chữ Công bề thế gồm 2 tầng, 8 mái. Phía sau tòa Nghi môn là Chính điện rồi đến Trung điện và Hạ điện. Tòa ca vũ có 3 gian chính, 2 gian phụ, không gian rộng rãi và được trang trí theo nhiều chủ đề đặc sắc.

Du khách chiêm bái tại đền Cờn (Ảnh: @htrucc)

Hiện nay, đền Cờn còn lưu giữ 142 hiện vật quý giá gồm các đại từ, câu đối, bằng sắc, đồ tế khí, bia đá 2 mặt, chuông đồng đúc từ năm Cảnh Hưng 1752 cùng 28 pho tượng đá và nhiều tượng gỗ từ thời nhà Lê.