Cổ Am tự tức chùa Cổ Am (Diễn Minh, Diễn Châu, Nghệ An) có lịch sử đã mấy trăm năm (từ thế kỷ XV), lúc đầu chỉ là một cái am nhỏ trên núi đá Hổ Lĩnh gọi là Am Sơn Tự, sau ngày càng linh thiêng và được phục dựng, uy danh trấn một vùng.
Chuyện kể lại, có người biết núi có sinh khí mạnh, nên bàn người làng đưa chùa xuống chân núi cho dễ bề đi lại; còn ông ta đưa mộ người nhà lên núi táng, việc không thành, làng động, người kia phải tạ lỗi với dân làng, xin phục lại chùa cũ.
Chùa Cổ Am. Ảnh: Quốc Khánh
Chùa Cổ Am sau cải cách ruộng đất bị bỏ lại hoang phế và quanh chùa cũng có 2 sự kiện ghi dấu ấn trong lịch sử, đó là trận huyết chiến Lê - Mạc của Lai Quận công Phan Công Tính và Mạc tướng Nguyễn Quyện giữa vùng đầm lầy dưới núi Hai Vai. Phút cuối dũng tướng phù Lê nổi tiếng đã bị vây trong vùng tử trận, ngài tả xung hữu đột nhưng không ra nổi, các tướng sĩ đã ngã xuống gần hết.
Nguyễn Quyện biết Phan tướng công là bậc dũng lược liền có lời cảm kích: “Lai huynh xin hãy thuận theo hàng”. Mạc tướng chưa dứt lời, Phan tướng công đã đứng trên thớt voi: “Ruột gan ta đây, hãy moi ra cho các ngươi biết” và ngài tuẫn tiết, lúc ấy trời quang mây tạnh, quân sĩ hai bên bàng hoàng trước cảnh ấy, trời đất như thấu hiểu đấng can tường, bỗng phía Tây Nam, có tiếng sét nổ vang trời lộng đất. Nhân dân thương tiếc sau lập đền thờ Phan tướng công tại làng Hào Kiệt (quê nhà) cách đó không xa gọi là đền thờ thần Độc Lôi.
|